مقایسه نظام مسئولیت انتظامی و نظام مسئولیت مدنی از منظر اهداف عالی نظام مسئولیت

     مسئولیت در علم حقوق همواره با مضاف‌الیه‌های مختلفی همراه بوده است؛ مسئولیت مدنی، مسئولیت قراردادی، مسئولیت کیفری و مسئولیت انتظامی. هریک از این گروه‌ها خود نظامی جدا از یکدیگر دارند و مسیر خود را می‌روند. مسئولیت مدنی در مطالعات متعددی با مسئولیت قراردادی و کیفری مقایسه شده است، اما آنچه نادیده مانده، نقش و کارکرد این مسئولیت‌ها در یک نظام جامع انتظام رفتار است. در این گستره، هدف این مقاله بررسی و مقایسۀ نظام مسئولیت مدنی و نظام مسئولیت انتظامی است تا بر اساس عناصر کارایی، نقش هریک از این دو در دستیابی به اهداف عالی انتظام رفتار مشخص شود. در پایان، این تحقیق به این نتیجه رهنمون می‌شود که با توجه به ویژگی‌های خاص هریک از این دو نظام، نمی‌توان یکی را بر دیگری ترجیح داد، بلکه در هر موضوع خاص بایستی با سنجش کارآمدی و اثربخشی هریک به نسبت دیگری، آن دو را تکمیل‌کنندۀ همدیگر در پازل کلی نظام مسئولیت و تنظیم رفتار دید. دستیابی به چنین نتیجه‌ای مستلزم طراحی نظام کلی مسئولیت و ارزش‌سنجی فلسفۀ قواعد تنظیم رفتار صرف نظر از وصف مدنی یا انتظامی است.